Giảm phát thải CO2: Hướng tới phát triển bền vững ở Việt Nam
Việt Nam đang ở giữa một cuộc cách mạng kinh tế mạnh mẽ, với những bước tiến vượt bậc trong phát triển. Sự chuyển mình này không chỉ thể hiện qua tăng trưởng GDP ấn tượng mà còn qua sự phát triển của các ngành công nghiệp, dịch vụ và nông nghiệp. Tuy nhiên, đây là sự bùng nổ chẳng những mang lại cơ hội mà còn kéo theo một thách thức nghiêm trọng: lượng phát thải khí CO2 gia tăng.
Tình trạng này sẽ đe dọa môi trường sống và còn đặt ra nhiều câu hỏi hóc búa về khả năng phát triển bền vững của quốc gia. Lượng khí thải gia tăng đang góp phần vào biến đổi khí hậu, gây ra những hiện tượng thời tiết cực đoan và làm suy giảm chất lượng không khí. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng mà còn tác động tiêu cực đến các hoạt động kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực du lịch và nông nghiệp.
Tăng trưởng kinh tế Việt Nam
Trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động, nền kinh tế Việt Nam đã chứng tỏ sự phục hồi mạnh mẽ và đầy ấn tượng. Theo báo cáo mới nhất của Ngân hàng Thế giới (WB), GDP của Việt Nam dự kiến sẽ đạt mức tăng trưởng khoảng 6.6% trong năm 2025[1]. Đây là một con số cao hơn so với dự báo trước đó, phản ánh niềm tin vào sự ổn định và tiềm năng phát triển của nền kinh tế.
Năm 2024, GDP của Việt Nam đã ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 7.09%, vượt qua mục tiêu đề ra từ 6% đến 6.5%[2]. Đặc biệt, trong quý 4/2024, tăng trưởng GDP đạt mức 7.55%, cao nhất kể từ quý 3/2022[3]. Thành công này là minh chứng cho sự năng động và hiệu quả trong các chính sách kinh tế.
Các lĩnh vực dịch vụ và công nghiệp tiếp tục là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Ngành dịch vụ ghi nhận mức tăng trưởng 7.38%, trong khi ngành công nghiệp xây dựng tăng 8.24%[4]. Hai lĩnh vực này không chỉ đóng góp lớn vào GDP mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài của nền kinh tế.
Một yếu tố quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế là dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Năm 2024, Việt Nam đã thu hút khoảng 25.4 tỷ USD FDI thực hiện, tăng 9.4% so với năm trước. Tuy nhiên, tổng vốn đăng ký FDI đạt hơn 38.2 tỷ USD, giảm 3% so với năm 2023[5]. Ngành chế biến và chế tạo tiếp tục là điểm sáng khi thu hút gần 20.2 tỷ USD, chiếm khoảng 64.4% tổng vốn FDI thực hiện[6]. Đây là những lĩnh vực then chốt, góp phần quan trọng vào sự tăng trưởng và chuyển đổi cơ cấu kinh tế của đất nước.
Dự báo cho năm 2025, FDI vào Việt Nam có thể đạt khoảng 39-40 tỷ USD[7]. Kỳ vọng này được hỗ trợ bởi các hiệp định thương mại tự do và các chính sách khuyến khích đầu tư của Chính phủ, tạo động lực mạnh mẽ để Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế là điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư quốc tế.
Phát thải CO2 tại Việt Nam
Việt Nam đang phải đối mặt với một thách thức lớn liên quan đến phát thải khí carbon dioxide (CO2) trong bối cảnh phát triển kinh tế nhanh chóng. Theo số liệu từ Ngân hàng Thế giới, lượng phát thải CO2 bình quân đầu người trong năm 2023 là 3,689 tấn, tăng từ 3,243 tấn vào năm 2022[8].
Bên cạnh đó, tổng lượng phát thải CO2 của Việt Nam trong năm 2022 đạt khoảng 327.9 triệu tấn, giảm nhẹ so với 337.7 triệu tấn vào năm 2021. Tuy nhiên, điều này không thể che giấu thực tế rằng Việt Nam vẫn là một trong những quốc gia có lượng phát thải CO2 cao nhất thế giới, đứng thứ 17 toàn cầu và chiếm khoảng 0.8% tổng lượng phát thải toàn cầu[9] [10].
Ngành năng lượng là nguồn phát thải chính, chiếm đến 63.3% tổng lượng khí thải CO2. Sự phụ thuộc vào than đá trong sản xuất điện đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể lượng khí thải. Theo báo cáo của Ember, trong năm 2024, lượng khí thải từ các nhà máy điện than đã đạt mức cao kỷ lục với 53.6 triệu tấn CO2[11] [12]. Điều này cho thấy rằng mặc dù có những nỗ lực chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, nhưng than đá vẫn đóng vai trò chủ đạo trong cơ cấu năng lượng của Việt Nam.
Mặc dù có sự giảm nhẹ trong hai năm qua, nhưng xu hướng tổng thể vẫn cho thấy một mức độ gia tăng liên tục trong phát thải CO2 do nhu cầu năng lượng ngày càng tăng và sự gia tăng dân số. Điều này đặt ra những thách thức nghiêm trọng đối với môi trường và sức khỏe con người. Nhu cầu năng lượng gia tăng chủ yếu đến từ các quốc gia đang phát triển, nơi mà công nghiệp hóa và đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ. Sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ và khí tự nhiên tiếp tục là nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng lượng khí thải carbon.
Bên cạnh đó, sự gia tăng dân số cũng tạo ra áp lực lớn lên các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Khi số lượng người dân tăng lên, nhu cầu về điện, nước và thực phẩm cũng tăng theo, dẫn đến việc khai thác quá mức các nguồn tài nguyên này.
Để giải quyết vấn đề này, các quốc gia cần phải chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo, như năng lượng mặt trời và gió, nhằm giảm thiểu phát thải CO2. Đồng thời, việc nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường và khuyến khích lối sống bền vững cũng là những yếu tố quan trọng để đạt được mục tiêu giảm thiểu khí nhà kính trong tương lai.
Việt Nam cũng đã cam kết giảm phát thải khí nhà kính theo các hiệp định quốc tế như Thỏa thuận Paris. Tại COP26, Chính phủ Việt Nam đã công bố mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050[13]. Để thực hiện mục tiêu này, Việt Nam đang triển khai nhiều chính sách và chương trình nhằm giảm thiểu phát thải, bao gồm việc phát triển thị trường tín chỉ carbon và yêu cầu các doanh nghiệp thực hiện báo cáo khí nhà kính[14] [15].
Theo Quyết định số 13/2024/QĐ-TTg ban hành vào tháng 08/2024, hơn 2,166 cơ sở sản xuất và ngành nghề sẽ phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính hàng năm để theo dõi và quản lý lượng khí thải của họ[16]. Điều này không chỉ giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu quốc tế mà còn thúc đẩy sự chuyển đổi sang nền kinh tế xanh hơn.
Ngoài ra, ngành giao thông vận tải cũng là một nguồn phát thải lớn khác, với dự báo rằng nếu không có các biện pháp giảm thiểu hiệu quả, lượng khí thải từ lĩnh vực này sẽ tăng từ 33.2 triệu tấn vào năm 2014 lên tới khoảng 89 triệu tấn vào năm 2030[17]. Chính phủ đã công bố một kế hoạch giảm phát thải trong lĩnh vực giao thông nhằm cắt giảm ít nhất 5.9% so với kịch bản không hành động (BAU) trước năm 2030.
Ảnh minh họa.
|
Chính sách giảm thiểu phát thải
Việt Nam đã xác định việc giảm phát thải khí nhà kính là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển bền vững. Chính sách giảm thiểu phát thải không chỉ nhằm đáp ứng các cam kết quốc tế mà còn hướng tới việc bảo vệ môi trường và cải thiện chất lượng sống cho người dân. Dưới đây là một số điểm chính trong chính sách giảm thiểu phát thải của Việt Nam.
Mục tiêu và cam kết
Việt Nam đã cam kết đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050, theo các cam kết tại Hội nghị COP26. Để thực hiện mục tiêu này, Chính phủ đã đề ra nhiều chiến lược cụ thể, bao gồm việc giảm 43.5% phát thải khí nhà kính vào năm 2030 so với kịch bản phát triển thông thường (BAU). Điều này sẽ được thực hiện thông qua các biện pháp như nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và cải thiện quản lý chất thải[18] [19].
Các lĩnh vực trọng điểm
Chính sách giảm thiểu phát thải tập trung vào một số lĩnh vực chính:
Năng lượng: Tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo, đặt mục tiêu tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng sản xuất điện đạt 32% vào năm 2030 và 43% vào năm 2050. Các dự án năng lượng mặt trời và gió đang được khuyến khích đầu tư mạnh mẽ[20] [21].
Nông nghiệp: Áp dụng các công nghệ tiên tiến trong canh tác để giảm phát thải khí mê-tan. Các biện pháp như quản lý cây trồng tổng hợp, cải thiện khẩu phần ăn cho gia súc và sử dụng phân bón hữu cơ sẽ được triển khai để giảm thiểu khí thải từ nông nghiệp[22] [23].
Quản lý chất thải: Phát triển công nghệ xử lý chất thải hiệu quả, bao gồm thu hồi khí mê-tan từ bãi chôn lấp và sản xuất nhiên liệu tái chế từ chất thải. Chính phủ cũng khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng công nghệ xanh trong sản xuất và quản lý chất thải[24] [25].
Đầu tư và hỗ trợ
Để đạt được các mục tiêu trên, Việt Nam cần có sự hỗ trợ tài chính từ cả nguồn nội địa và quốc tế. Chương trình chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) đã được thiết lập nhằm thu hút đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo và công nghệ sạch. Bên cạnh đó, việc xây dựng thị trường carbon cũng sẽ tạo cơ hội cho các doanh nghiệp tham gia vào quá trình giảm phát thải[26] [27].
Giáo dục và nâng cao nhận thức
Một yếu tố quan trọng trong chính sách giảm thiểu phát thải là nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác động của biến đổi khí hậu và vai trò của từng cá nhân trong việc bảo vệ môi trường. Các chương trình giáo dục về bảo vệ môi trường sẽ được triển khai rộng rãi nhằm khuyến khích người dân tham gia tích cực vào các hoạt động bảo vệ môi trường[28] [29].
Ngoài ra, nâng cao nhận thức về các vấn đề xã hội như bình đẳng giới, bảo vệ môi trường, và sức khỏe cộng đồng là rất cần thiết. Các chương trình giáo dục nên được thiết kế để khuyến khích tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề và sự sáng tạo. Bằng cách tổ chức các buổi hội thảo, tọa đàm và hoạt động ngoại khóa, học sinh có thể tham gia vào các cuộc thảo luận thực tiễn, từ đó hình thành quan điểm và thái độ tích cực.
Hơn nữa, việc sử dụng công nghệ thông tin trong giáo dục cũng giúp mở rộng khả năng tiếp cận thông tin và nâng cao chất lượng học tập. Từ đó, mỗi cá nhân sẽ trở thành những công dân có trách nhiệm hơn, góp phần xây dựng một xã hội phát triển toàn diện và bền vững.
Tình hình kinh tế của Việt Nam đang trên đà phục hồi mạnh mẽ nhưng đi kèm với đó là sự gia tăng đáng kể về lượng phát thải CO2. Để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, việc kiểm soát và giảm thiểu khí nhà kính là rất cần thiết. Chính phủ cần tiếp tục thúc đẩy các chính sách xanh, đầu tư vào năng lượng tái tạo và xây dựng thị trường tín chỉ carbon hiệu quả để hướng tới một nền kinh tế carbon thấp. Việc kết hợp giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân mà còn đảm bảo sự bền vững cho tương lai của đất nước.
[1] https://theinvestor.vn/wb-revises-up-vietnams-2025-gdp-growth-forecast-to-66-d14219.html
[2] https://tradingeconomics.com/vietnam/gdp-growth-annual
[3] https://tradingeconomics.com/vietnam/gdp-growth-annual
[4] https://tradingeconomics.com/vietnam/gdp
[5] https://www.vietnam.vn/lo-dien-quoc-gia-rot-von-fdi-vao-viet-nam-lon-nhat-nam-2024/
[6] https://tradingeconomics.com/vietnam/foreign-direct-investment
[7] https://en.vietnamplus.vn/vietnams-fdi-expected-to-hit-39-40-bln-usd-this-year-post300509.vnp
[8] https://www.ceicdata.com/en/vietnam/environmental-greenhouse-gas-emissions-co2-emissions-annual/co2-emissions-tonnes-of-co2-equivalent-per-capita-per-year
[9] https://www.macrotrends.net/global-metrics/countries/vnm/vietnam/carbon-co2-emissions
[10] https://www.macrotrends.net/global-metrics/countries/vnm/vietnam/carbon-co2-emissions
[11] https://www.reuters.com/business/energy/vietnam-coal-fired-power-emissions-hit-new-highs-early-2024-maguire-2024-03-27/
[12] https://www.reuters.com/markets/asia/vietnams-coal-use-emissions-set-new-records-2024-06-05/
[13] https://climateactiontracker.org/countries/vietnam/net-zero-targets/
[14] https://nuoa.io/en/news/1912-vietnams-enterprises-to-start-reporting-ghg-emission-in-2024/
[15] https://www.legal500.com/developments/thought-leadership/legal-report-on-the-carbon-credit-market-in-vietnam/
[16] https://monsooncarbon.com/prepare-now-for-vietnams-mandatory-ghg-inventories-since-october-2024/
[17] https://www.ndctransportinitiativeforasia.org/news/vietnam-new-emission-reduction-plan-decision1191
[18] https://baochinhphu.vn/viet-nam-co-the-dat-duoc-muc-tieu-giam-phat-thai-rong-bang-0-102231129162029659.htm
[19] https://baotainguyenmoitruong.vn/viet-nam-dat-muc-tieu-giam-43-5-phat-thai-khi-nha-kinh-vao-nam-2030-346891.html
[20] https://vuphong.vn/bao-ve-moi-truong-va-phat-trien-ben-vung/
[21] https://digital.fpt.com/giam-phat-thai/giam-phat-thai-la-gi-giam-phat-thai-nha-kinh-la-gi.html
[22] https://dangcongsan.vn/xay-dung-xa-hoi-an-toan-truoc-thien-tai/nhieu-bien-phap-giam-phat-thai-khi-nha-kinh-640609.html
[23] https://baotainguyenmoitruong.vn/viet-nam-dat-muc-tieu-giam-43-5-phat-thai-khi-nha-kinh-vao-nam-2030-346891.html
[24] https://tapchimoitruong.vn/chuyen-muc-3/kinh-nghiem-quoc-te-ve-giam-phat-thai-khi-nha-kinh-trong-linh-vuc-chat-thai-31447
[25] https://www.danang.gov.vn/gop-y-do-an/chi-tiet?id=2945&_c=94677470
[26] https://baochinhphu.vn/viet-nam-co-the-dat-duoc-muc-tieu-giam-phat-thai-rong-bang-0-102231129162029659.htm
[27] https://vuphong.vn/tin-chi-carbon/
[28] https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/quan-triet-va-thuc-hien-nghi-quyet-dai-hoi-xiii-cua-dang/-/2018/825087/bao-ve-moi-truong-vi-muc-tieu-phat-trien-ben-vung-theo-tinh-than-dai-hoi-xiii-cua-dang.aspx
[29] https://vuphong.vn/bao-ve-moi-truong-va-phat-trien-ben-vung/
Phạm Hoàng Phúc
