Vùng đất mở luống, gieo hạt
* Phép tính sau 29 năm!
Ngày 04/01/2025, tại hội nghị công bố Nghị quyết của Chính phủ về xây dựng Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam ở TP.HCM, Thủ tướng Phạm Minh Chính nói việc sớm phát triển trung tâm tài chính khu vực và quốc tế sẽ giúp Việt Nam kết nối thị trường tài chính toàn cầu; thu hút các tổ chức tài chính nước ngoài, tạo thêm nguồn lực mới, thúc đẩy nguồn lực hiện hữu; tận dụng cơ hội dịch chuyển dòng vốn đầu tư quốc tế để phát triển kinh tế, xã hội; thúc đẩy phát triển thị trường tài chính Việt Nam hiệu quả, theo chuẩn mực quốc tế; tạo ra động lực mới, tạo sự đột phá về phát triển.
Và tất nhiên, đây không phải là việc riêng của TP.HCM, dù đây là nơi khởi phát và đầu tiên của cả nước mô hình một định chế tài chính tầm vóc quốc tế.
Sự kiện quan trọng này đã nhắc nhớ mọi người thời điểm gần tròn 30 năm về trước, TP.HCM đã mạnh dạn đề xuất Trung ương cho thành lập định chế tài chính của Nhà nước để huy động các nguồn vốn của mọi thành phần kinh tế nhằm đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật đô thị. Quỹ đầu tư phát triển hạ tầng đô thị thành phố (HIFU) ra đời năm 1996 đã không ngừng lớn mạnh, thực hiện chức năng “người mở đường” cho các dự án đầu tư hạ tầng kỹ thuật trọng điểm của thành phố. Sau đó, mô hình đã được nhân rộng ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước.
Lễ khai trương HIFU ngày 19/05/1997 tại Dinh Thống Nhất. Nguồn HFIC
|
Gần 15 năm sau, trên cơ sở tổ chức lại Quỹ đầu tư phát triển đô thị thành phố, Công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước TP.HCM (HFIC) đã chính thức ra đời, vào năm 2010.
Có 1 “phép tính” đã được lập thành cách nhau 29 năm: Với HIFU, nếu ngân sách thành phố bỏ ra đầu tư 1 đồng, có thể thu hút các thành phần kinh tế khác đến 60 đồng, nhằm đầu tư vào các dự án hạ tầng đô thị thì mới đây, chia sẻ với báo chí trước thềm Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi đã đưa ra ví dụ cụ thể “cơ chế hợp vốn giữa Công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước TP.HCM (HFIC) - tiền thân của HIFU - và các ngân hàng. Với mỗi 2 đồng từ HFIC, ngân hàng góp thêm 8 đồng, tạo nguồn vốn 10 đồng cho dự án". Và ông bày tỏ: "Làm sao để ngân sách bỏ ra 1 đồng thì thu hút thêm 8-9 đồng ngoài ngân sách”.
Sau 50 năm ngày hòa bình, trong 4 thập kỷ Đổi Mới, giờ đây, thành phố lại tiếp tục gánh vác sứ mệnh người-dẫn-đường với hàng loạt đề án chiến lược có tính khai phá rộng sâu như Trung tâm tài chính quốc tế, Đường sắt đô thị cùng 11 khu vực TOD, Trung tâm logistics, Cảng quốc tế Cần Giờ...
Và bài toán đầu tiên cho tất cả “mệnh đề tương lai” nói trên là nguồn lực tài chính sẽ bắt đầu từ đâu? Hẳn nhiên, câu trả lời luôn phía trước, như cách đây 29 năm, chúng ta tự hỏi và đã tự giải đáp bằng các thành tựu.
* Miệt mài trên những đôi hài vạn dặm
Vào cuối năm 1993, TP.HCM đã báo cáo trình Chính phủ đề án thí điểm Trung tâm Giao dịch chứng khoán TP.HCM. 7 năm sau đó mới thành hiện thực để từng bước, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán TP.HCM đã trở thành Sở Giao dịch Chứng khoán đầu tiên của Việt Nam, tạo nền tảng cho hình thành thị trường vốn một cách đa dạng, phù hợp với quy luật và xu thế phát triển.
Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM ra đời đã tạo nền tảng cho hình thành thị trường vốn một cách đa dạng, phù hợp với quy luật và xu thế phát triển. Ảnh: Tuấn Trần
|
Cũng trong những năm đầu của thập kỷ 1990, khi các cửa ngõ ra - vào Việt Nam - TP.HCM còn khép kín, hoặc nếu có mở thì cũng chỉ mới… he hé thì việc chủ động đề xuất trung ương để đi học tập kinh nghiệm của nước ngoài, sau đó xin thí điểm xây dựng khu chế xuất trên địa bàn thành phố là một bước đi táo bạo. Do trong điều kiện các chính sách kinh tế và điều kiện hạ tầng kỹ thuật chung chưa bảo đảm nên thành phố phải thử nghiệm cơ chế sản xuất tập trung dưới mô hình khu chế xuất (KCX).
Vậy là tháng 11/1991, khu chế xuất đầu tiên của cả nước ra đời với tên gọi KCX Tân Thuận. 1 năm sau là KCX Linh Trung ra đời, sau này đã được pháp chế hóa thành quy định chung của cả nước. Giờ đây, sau 34 năm, thành phố lại đặt lên bàn nghị sự về mô hình “tiếp biến” tương ứng với chiến lược giảm khu vực kinh tế có tính thâm dụng lao động cao, giá trị thặng dư thấp để chuyển tiếp lên giai đoạn ứng dụng công nghệ cao, chuyển dịch cơ cấu của nền sản xuất công nghiệp với giá trị gia tăng vượt trội. Điều này đồng nghĩa với việc phải tái cấu trúc các khu chế xuất, cả về mô hình lẫn sử dụng nguồn lực đất đai, thị trường lao động…
Chưa kể cũng từ năm 1992, trong làn sóng khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân và trước tình hình kinh doanh yếu kém của doanh nghiệp Nhà nước ở địa phương, thành phố đã chủ động đề xuất Chính phủ cho thực hiện thí điểm cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước. Doanh nghiệp đầu tiên được thực hiện thí điểm thành công và sau đó trở thành một công ty cổ phần đại chúng niêm yết trên thị trường chứng khoán – CTCP Cơ điện lạnh (REE).
Thậm chí, từ năm 1989, tức trước khi có Luật Doanh nghiệp tư nhân và Luật Công ty ra đời (năm 1991) thì UBND TP.HCM đã ban hành dưới hình thức một Quyết định nhằm chế định các loại hình doanh nghiệp như doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần nhằm tạo điều kiện phát triển khu vực kinh tế tư nhân theo khuôn khổ pháp lý.
Đó là chưa nói đến trước đó 2 năm, 1987, tức chỉ 1 năm của cách mạng Đổi Mới 1986 thì tại TP.HCM, Ngân hàng Công thương TP.HCM đã ra đời, mở đầu cho việc hình thành sau đó hàng loạt ngân hàng cổ phần khác, vấn đề là ngay sau thời kỳ đổ bể tín dụng tràn lan. Từ đây một cuộc cải tổ sâu rộng mạnh mẽ trong hệ thống ngân hàng quốc gia để đến tháng 5/1990, 2 dự thảo pháp lệnh ngân hàng đã được hoàn thành dưới thời Chính phủ của Thủ tướng Võ Văn Kiệt và đã được Chủ tịch nước Võ Chí Công ký ban hành. Đó là một bước đi - bước tiến lịch sử của kinh tế - tài chính Việt Nam mà mức dự phần của TP.HCM có yếu tố quyết định.
Một kỳ tích nửa thế kỷ của thành phố này nữa đó chính là ngay trong điều kiện pháp luật chưa minh bạch và chính sách chưa rõ ràng, thành phố đã có chủ trương thực hiện mô hình đổi đất để xây dựng đường giao thông và xây dựng đô thị mới, mà điển hình là khu đô thị mới Phú Mỹ Hưng. Hay từ năm 1995, thành phố đã xin chủ trương thí điểm phát hành trái phiếu đô thị đối với dự án đường Nguyễn Tất Thành. Đây là loại trái phiếu tổng hợp được bảo đảm bằng ngân sách của thành phố.
Hoặc trước áp lực thiếu nguồn vốn đầu tư, nhiều tuyến đường huyết mạch của thành phố được mở rộng bằng nguồn vốn tín dụng của các doanh nghiệp. Thành phố thực hiện chủ trương chuyển quyền khai thác những con đường đã được mở rộng cho các doanh nghiệp quản lý khai thác thu phí, đồng thời hoàn trả ngay cho ngân sách số tiền đã đầu tư, để có vốn thực hiện các dự án khác. Mô hình đầu tiên là nhượng quyền khai thác đường Hùng Vương và đường Điện Biên Phủ cho CTCP Đầu tư khai thác hạ tầng thành phố (CII), với số tiền chuyển nhượng 1,000 tỷ đồng và có quyền khai thác thu phí trong 9 năm (mức phí do Hội đồng nhân dân thành phố quyết định)…
…
Giờ đây, trước thời khắc 50 năm, những tuyến đường vành đai, cao tốc đang tiếp tục được mở rộng và vươn mình, không chỉ trong khu vực của thành phố; mà từ TP.HCM nó kết nối, liên vùng để từ đây cũng tạo sức bật mới. Như một cốt cách, một phẩm tính của vùng đất mở này, thành phố luôn là nơi mở luống, tạo đường để đi đầu tiên. Những con người đến với thành phố để rồi cùng gieo những hạt mầm, từ đó, sự năng động, chăm chỉ và sáng tạo cứ thế thôi thúc mỗi ngày mà cống hiến, làm việc không mệt mỏi.
50 năm, xin một lần được biết ơn Đất, cảm ơn Người từ thành phố này, vì thành phố này.
Quốc Học
