BYD chuyển hướng chiến lược: Tin kém vui cho các hãng xe toàn cầu
Trong ngành công nghiệp ô tô, những gì từng được xem là tính năng cao cấp thường dần trở thành tiêu chuẩn thiết yếu trong tương lai. Từng có thời dây an toàn trong xe hơi chỉ là tùy chọn của người tiêu dùng. Túi khí cũng từng được xem là một tính năng cao cấp, chỉ dành cho các mẫu xe đắt tiền. Giờ đây, những tính năng an toàn không thể thiếu trong xe hơi ngày nay.
An toàn, vốn từng là một tính năng cao cấp, đã trở thành một nhu cầu thiết yếu - một tiêu chuẩn ngành mà các nhà sản xuất ô tô không thể tính thêm phí. Một sự chuyển dịch tương tự có thể đang diễn ra với công nghệ tự lái, và một công ty đang buộc cả ngành phải thay đổi theo.
BYD, nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới, đang biến hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến thành tính năng tiêu chuẩn trên hầu hết các dòng xe của mình - mà không tính thêm chi phí.
Trong nhiều năm qua, các hãng xe đã xem phần mềm hỗ trợ lái xe như chìa khóa để bù đắp cho biên lợi nhuận phần cứng đang giảm. Điều này từng được kỳ vọng sẽ trở thành một nguồn thu béo bở, giống như cách các công ty công nghệ kiếm tiền từ dịch vụ điện toán đám mây, một tính năng bổ sung có biên lợi nhuận cao có thể tạo ra hàng tỷ USD doanh thu mới. Chẳng hạn, Tesla tính phí 8,000 USD cho phần mềm hỗ trợ lái của mình tại Mỹ tính đến tháng 4/2024. Mercedes-Benz và GM là một trong số nhiều hãng xe đang đặt cược vào việc kiếm tiền từ công nghệ lái hỗ trợ.
Mặc dù mang lại lợi nhuận hấp dẫn, công nghệ này vẫn tiềm ẩn những rủi ro, từ lỗi kỹ thuật đến các mối đe dọa an ninh mạng tiềm tàng. Hiện công nghệ xe tự lái hoàn toàn vẫn đang là chủ đề gây tranh cãi và chưa được thử nghiệm đầy đủ ở quy mô lớn. Trong khi đó, các hệ thống hỗ trợ lái tiên tiến đã chứng minh được giá trị thực tế của mình. Thay vì thay thế hoàn toàn người lái, những hệ thống này chỉ đóng vai trò hỗ trợ để nâng cao khả năng kiểm soát xe của con người. Các nghiên cứu cho thấy những tính năng như hệ thống hỗ trợ lái trên đường cao tốc, kiểm soát giao thông, phanh khẩn cấp tự động và cảnh báo va chạm phía trước đã góp phần cải thiện đáng kể mức độ an toàn trên đường.
Nghiên cứu từ Viện Bảo hiểm An toàn Đường cao tốc cho thấy xe có những tính năng này có thể giảm tỷ lệ va chạm phía sau đến 50%. Theo nghiên cứu tại Anh, việc áp dụng rộng rãi hơn có thể giảm tần suất tai nạn khoảng một phần tư, trong khi các loại tai nạn phổ biến nhất sẽ giảm 29% nếu triển khai đầy đủ.
Giả sử tỷ lệ áp dụng là 30% (ước lượng thận trọng) và phí 5,000 USD mỗi xe, một hãng xe bán 10 triệu xe hàng năm có thể tạo ra doanh thu 15 tỷ USD một năm chỉ từ các tính năng tự lái. Một số hãng xe đã giới thiệu mô hình đăng ký: Ví dụ, Tesla tính phí 99 USD mỗi tháng, giúp tạo ra doanh thu định kỳ sau khi bán xe. Nếu tỷ lệ áp dụng tăng hơn nữa - khi công nghệ tiến bộ và sự hoài nghi của người tiêu dùng giảm - thì tiềm năng tài chính còn hấp dẫn hơn.
Với tiềm năng tài chính to lớn như vậy, không khó hiểu khi các hãng xe tỏ ra háo hức với công nghệ này. Người mua chấp nhận bỏ thêm tiền để lái xe an toàn hơn. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Liệu các hãng có thể tiếp tục thu lợi nhuận từ tính năng an toàn này hay không?
BYD đang khiến câu hỏi đó khó trả lời hơn. Bằng cách đưa hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến thành tính năng tiêu chuẩn trên toàn bộ dòng sản phẩm - thậm chí trên mẫu xe điện Seagull giá 9,500 USD - BYD đang thách thức chiến lược của các đối thủ. Các hãng xe sẽ ngày càng khó biện minh cho việc tính phí phần mềm ở những thị trường mà BYD đang cung cấp miễn phí.
Tác động của chiến lược này có thể còn sâu rộng hơn nữa. Nếu BYD buộc các đối thủ phải cắt giảm hoặc miễn phí hoàn toàn phần mềm hỗ trợ lái, giấc mơ về nguồn lợi nhuận khổng lồ từ công nghệ AI của các hãng xe có thể sẽ không bao giờ thành hiện thực.
Không phải tất cả các thị trường đều bị ảnh hưởng như nhau. Tại Mỹ, nơi cuộc đối đầu công nghệ với Trung Quốc đang gia tăng và BYD ít hiện diện, các hạn chế đối với phần mềm lái xe của hãng - với lý do an ninh quốc gia - là điều có thể xảy ra. Những biện pháp như vậy sẽ bảo vệ hiệu quả doanh số bán phần mềm của các hãng xe tại Mỹ khỏi sự gián đoạn ngay lập tức.
Tuy nhiên, những rào cản tại thị trường Mỹ chỉ có thể tạm thời trì hoãn điều tất yếu. BYD đang cho thấy sức mạnh mở rộng toàn cầu đáng kinh ngạc.
Tại thị trường Anh, hãng xe Trung Quốc đã vượt mặt Tesla trong tháng 1 với doanh số tăng gấp sáu lần so với năm trước, trong khi Tesla lại sụt giảm 8%. Thành công này không chỉ dừng lại ở châu Âu. Tại Singapore, BYD đã làm nên lịch sử khi vượt qua Toyota để trở thành thương hiệu xe bán chạy nhất, một thành tích ấn tượng bởi đây là cuộc đua tính cả xe điện lẫn xe xăng truyền thống. Đà tăng trưởng mạnh mẽ này cũng được thể hiện tại thị trường Nam Mỹ, khi doanh số của BYD tại Brazil đã tăng gấp bốn lần so với năm ngoái.
Giờ đây, với mỗi thị trường mới tham gia, BYD không chỉ bán được nhiều xe hơn, mà còn có thể bắt đầu định nghĩa lại kỳ vọng của ngành. Lịch sử cho thấy một khi công nghệ trở nên không thể thiếu, phần thưởng lợi nhuận từ tính năng cao cấp sẽ biến mất. Chúng ta đã từng chứng kiến điều này với cửa sổ điện và camera lùi - những tính năng từng được coi là cao cấp nay đã trở thành trang bị tiêu chuẩn trên hầu hết các mẫu xe. Và một khi người tiêu dùng đã quen với việc xem một tính năng là tiêu chuẩn, việc quay lại tính phí sẽ là điều không tưởng. Giống như dây an toàn vậy.
Vũ Hạo (Theo FT)
