Trung Quốc siết kiểm soát, xu hướng chuyển dịch sản xuất sang Việt Nam và Ấn Độ chậm lại
Làn sóng dịch chuyển sản xuất khỏi "công xưởng thế giới" đang gặp phải một rào cản đáng kể. Chính quyền Trung Quốc đang từng bước siết chặt kiểm soát xuất khẩu, khiến các kế hoạch mở rộng sản xuất tại Đông Nam Á và Ấn Độ của Apple cùng nhiều tập đoàn công nghệ lớn của Mỹ bị đình trệ đáng kể.
|
Công nghệ lưỡng dụng ở đây được hiểu là những mặt hàng hoặc công nghệ có thể được sử dụng cho cả mục đích quân sự và thương mại. |
Theo các nguồn tin thân cận, việc kiểm tra hải quan nghiêm ngặt này gắn liền với quy định kiểm soát xuất khẩu công nghệ lưỡng dụng mà Bắc Kinh ban hành đầu tháng 12. Hệ quả là các lô hàng thiết bị và vật liệu sản xuất đến Việt Nam và Ấn Độ bị trì hoãn từ vài ngày đến nhiều tuần.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng Mỹ-Trung leo thang. Chính quyền Biden vừa tung ra đợt kiểm soát mới nhằm hạn chế Trung Quốc tiếp cận chip AI tiên tiến, chỉ hơn một tháng sau khi đưa thêm hơn 140 công ty Trung Quốc vào danh sách đen thương mại. Đáp trả lại, Trung Quốc cấm xuất khẩu các vật liệu như gali, gecmani, antimon và nhiều vật liệu siêu cứng khác sang Mỹ.
"Không chỉ Apple mà các khách hàng Mỹ khác cũng bị ảnh hưởng về xuất khẩu vật liệu và thiết bị", một lãnh đạo của nhà cung cấp Apple cho biết. "Kiểm tra hải quan nghiêm ngặt hơn nhiều trong những ngày này, điều này thực sự ảnh hưởng đến kế hoạch mở rộng bên ngoài Trung Quốc".
Một người từ một công ty Mỹ khác am hiểu tình hình cho biết: "Điều khiến chúng tôi lo ngại hơn là một số mặt hàng và công cụ thậm chí không nằm trong danh sách lưỡng dụng nhưng cũng phải đối mặt với việc kiểm tra nghiêm ngặt hơn tại hải quan chỉ vì chúng có mã HS tương tự. Ngay cả một số thiết bị kiểm tra tốc độ cho điện thoại thông minh, hải quan Trung Quốc cũng có thể lập luận rằng nó có thể liên quan đến mục đích quân sự".
Trong 5-6 năm qua, các công ty công nghệ Mỹ như Apple, Microsoft, Google, Amazon, HP và Dell đã tích cực xây dựng năng lực sản xuất tại Đông Nam Á và Ấn Độ. Tuy nhiên, họ vẫn phải phụ thuộc vào vật liệu và thiết bị từ Trung Quốc.
"Nhiều vật liệu được nhập từ Trung Quốc, và chúng tôi đã quen với thiết bị giá rẻ được sản xuất từ quốc gia này. Phải mất thời gian và chi phí bổ sung để tìm và xác minh các nhà cung cấp mới", nguồn tin thân cận khác cho biết. "Chúng tôi không thể xây dựng được dây chuyền sản xuất nếu thiếu dù chỉ một thiết bị".
Để siết chặt kiểm soát, Trung Quốc đã ban hành một danh mục đồ sộ gồm hơn 160 trang liệt kê các mặt hàng và công nghệ lưỡng dụng. Danh sách này bao gồm nhiều nguyên liệu thô và kim loại thiết yếu cho ngành công nghệ như vonfram, than chì, magie và hợp kim nhôm. Đáng chú ý, các thiết bị kiểm tra và sản xuất chuyên dụng như bộ chuyển đổi tương tự-số có khả năng hoạt động trong dải nhiệt độ rộng từ 125°C đến âm 54°C, cùng các công cụ kiểm tra con quay hồi chuyển trong sản xuất thiết bị điện tử, cũng nằm trong diện kiểm soát.
Trong số các vật liệu bị kiểm soát, gali và than chì đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với ngành công nghiệp bán dẫn và các ứng dụng điện áp cao như xe điện và hệ thống năng lượng. Mức độ phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc đối với những vật liệu này đã được chính quyền Biden cảnh báo là "đáng lo ngại" trong báo cáo đánh giá chuỗi cung ứng năm 2021.
Tan Albayrak, một luật sư thương mại quốc tế của Reed Smith cho biết, việc các cơ quan chức năng thực thi đối với các mặt hàng có cùng mã HS, ngay cả khi chúng có mô tả khác nhau, không phải là điều bất thường.
Theo quan điểm của Tan Albayrak, Luật sư thương mại quốc tế đến từ Reed Smith, việc cơ quan hải quan thắt chặt kiểm soát các mặt hàng có cùng mã HS, bất kể mô tả khác nhau, không phải là điều bất thường. Tuy nhiên, các nhà xuất khẩu vẫn có cơ hội bác bỏ quyết định kiểm soát bằng cách chứng minh đây là "trường hợp nhầm lẫn" với cơ quan hải quan.
"Đây đơn giản là một trong những khía cạnh đến từ xung đột Mỹ-Trung, và từ góc độ chuỗi cung ứng, các khách hàng cuối cùng sẽ buộc phải 'chọn một bên' về nơi họ muốn đặt sản xuất", vị luật sư này chia sẻ với Nikkei Asia. "Mặc dù việc tách rời hoàn toàn là không thể - hoặc không mong muốn - tại thời điểm này, chính quyền Trump sắp tới chắc chắn sẽ thúc đẩy các công ty chuyển dịch trong sản xuất các mặt hàng có ứng dụng nhạy cảm và sử dụng trong các vấn đề an ninh quốc gia".
Chiu Shih-fang, Chuyên gia phân tích chuỗi cung ứng công nghệ tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Đài Loan cho biết, theo quan sát của bà, ngay cả các công ty Trung Quốc cũng đang phải đối mặt với việc kiểm tra xuất khẩu nghiêm ngặt tương tự.
"Theo quan sát của tôi, những lời đe dọa về chiến tranh thuế quan của Trump và sự suy thoái của nền kinh tế Trung Quốc là những động lực chính đằng sau việc tăng cường kiểm tra hải quan của Trung Quốc", Chiu nói với Nikkei Asia. "Đây là một biện pháp toàn diện nhằm tận dụng chính sách để làm chậm tốc độ dịch chuyển ra khỏi Trung Quốc... Điều này sẽ có tác động đến kế hoạch đa dạng hóa của các công ty nếu những sự cố như vậy tiếp tục xảy ra".
Vũ Hạo (Theo Nikkei Asia)
