Tác động từ tân Tổng thống Mỹ đến Việt Nam: Sự dịch chuyển dòng vốn FDI
Các chính sách của tân Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể ảnh hưởng lớn đến kinh tế Mỹ và toàn cầu. Cụ thể, dòng vốn đầu tư toàn cầu sẽ có sự thay đổi lớn, chuyển dịch từ Trung Quốc sang các quốc gia khác. Trong bối cảnh đó, Việt Nam có thể nổi lên như một điểm đến hấp dẫn cho dòng vốn này.
Các chính sách của ông Donald Trump
Sau cuộc bầu cử, ông Donald Trump đã tái đắc cử Tổng thống Hoa Kỳ nhiệm kỳ 2025-2029. Với chiến lược "Nước Mỹ trên hết" nền kinh tế toàn cầu có thể chịu những tác động không nhỏ. Dưới đây là bốn nhóm chính sách lớn sẽ ảnh hưởng đến kinh tế Mỹ và toàn cầu mà ông Trump dự kiến sẽ thực hiện trong nhiệm kỳ tới.
Thứ nhất, chính sách thương mại giữa Mỹ và các nước. Ông Trump dự kiến áp đặt mức thuế nhập khẩu 10% lên tất cả hàng hóa từ nước ngoài để khuyến khích sản xuất trong nước và bảo vệ các ngành công nghiệp nội địa. Một số mặt hàng có thể chịu mức thuế cao hơn, lên đến 60%, đặc biệt là hàng hóa từ Trung Quốc. Đây là động thái gây tranh cãi nhưng được ông Trump kỳ vọng sẽ hỗ trợ lợi ích dài hạn cho kinh tế Mỹ.
Thứ hai, chính sách thuế và kinh tế. Dưới nền tảng Đạo luật Cắt Giảm Thuế và Việc Làm năm 2017 (TCJA), Tổng thống Trump đề xuất tiếp tục giảm thuế với mục tiêu hỗ trợ cá nhân và doanh nghiệp. Điều này bao gồm cắt giảm thuế thu nhập cá nhân và thuế thu nhập doanh nghiệp (từ 21% xuống còn 15%) nhằm kích thích tiêu dùng và đầu tư, đồng thời giảm nhẹ gánh nặng thuế cho các hộ gia đình và doanh nghiệp.
Thứ ba, chính sách giao thông và cơ sở hạ tầng. Ông Trump cam kết tiếp tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng truyền thống như cầu, đường và hệ thống giao thông, đồng thời chú trọng công nghệ tiên tiến. Chính quyền ông Trump đang đẩy mạnh các dự án sản xuất ô tô bay – một sáng kiến mang tính cách mạng, được cho là sẽ thay đổi tương lai của ngành vận tải.
Thứ tư, chính sách mở rộng khai thác năng lượng. Một trong những ưu tiên hàng đầu của ông Trump là thúc đẩy khai thác năng lượng trong nước, bao gồm dầu mỏ, khí đốt và các tài nguyên khoáng sản khác. Ông Trump dự kiến giảm các quy định bảo vệ môi trường để khuyến khích khai thác và sản xuất, từ đó tăng cường tính cạnh tranh và khả năng tự chủ năng lượng của Hoa Kỳ.
Sự dịch chuyển dòng vốn FDI
Trước đây, các công ty đa quốc gia có xu hướng đặt nhà máy ở nước ngoài, như Trung Quốc hay Đông Nam Á, để tận dụng chi phí nhân công rẻ, các ưu đãi thuế và chính sách môi trường ít chặt chẽ hơn so với Mỹ. Điều này, giúp giảm chi phí sản xuất và tăng lợi nhuận. Với các chính sách hiện tại, ông Trump muốn làm giảm lợi thế khi đặt nhà máy ở nước ngoài bằng (1) áp thuế nhập khẩu 10% lên tất cả hàng hóa, (2) giảm thuế thu nhập doanh nghiệp từ 21% xuống 15%, (3) giảm chi phí năng lượng qua mở rộng khai thác dầu và khí đốt, và (4) giảm các quy định về môi trường.
Nếu các chính sách này được thực hiện, lợi ích từ việc đặt nhà máy ở nước ngoài sẽ không còn lớn. Điều này sẽ tạo nên sự dịch chuyển dòng vốn toàn cầu từ các quốc gia về Mỹ và từ Trung Quốc sang các quốc gia khác. Sự chuyển dịch nhà máy từ Trung Quốc sang các nước khác đã tạo nên căng thẳng thương mại Mỹ-Trung. Ông Trump dự kiến áp thuế cao lên đến 60% đối với một số hàng hóa Trung Quốc.
Các ngành công nghiệp sẽ chia thành hai nhóm chính là nhóm công nghệ cao thâm dụng vốn và nhóm thâm dụng lao động (sử dụng nhiều lao động/con người trong quá trình sản xuất). Các ngành công nghệ cao có khả năng chuyển dịch về Mỹ do các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp của ông Trump.
Tuy nhiên, các ngành thâm dụng lao động (cần nhiều lao động) có thể sẽ dịch chuyển từ Trung Quốc sang các quốc gia khác do chi phí lao động cao tại Mỹ. Chi phí lao động chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí của doanh nghiệp; nếu đặt nhà máy ở Mỹ, nơi có chi phí lao động cao, sẽ làm tăng đáng kể chi phí sản xuất của doanh nghiệp, bất chấp sự hỗ trợ từ các chính sách của ông Trump.
Bên cạnh đó, một vấn đề các doanh nghiệp cần cân nhắc khi dịch chuyển nhà máy về Mỹ hoặc các nước khác là việc thiết lập lại chuỗi cung ứng, vốn đã hoàn thiện tại Trung Quốc. Để giảm thiểu chi phí và tránh rủi ro, các công ty có thể ưu tiên lựa chọn các quốc gia gần Trung Quốc.
Việt Nam cũng có các chính sách ưu đãi hấp dẫn, thu hút các công ty đa quốc gia; do đó, Việt Nam sẽ nổi lên như một điểm đến tiềm năng với dòng vốn này. Dự kiến, Việt Nam sẽ thu hút được dòng vốn FDI mới dưới các chính sách của ông Trump.
Trần Trương Mạnh Hiếu
