Rủi ro chồng chất cho kinh tế thế giới 2025
Kinh tế thế giới vừa mới bắt đầu vượt qua hậu quả của đại dịch COVID-19 thì đã phải đối mặt với một loạt thách thức mới cho năm 2025.
Năm 2024, các ngân hàng trung ương trên thế giới cuối cùng đã có thể bắt đầu hạ lãi suất sau khi phần lớn đã chiến thắng trong cuộc chiến chống lạm phát mà không gây ra suy thoái toàn cầu.
Chứng khoán đạt mức cao kỷ lục tại Mỹ và châu Âu, Forbes thậm chí tuyên bố đây là "năm bội thu của giới siêu giàu" khi có thêm 141 tỷ phú mới gia nhập danh sách những người giàu nhất.
Tuy nhiên, dường như cử tri không đồng tình với những thông tin tích cực này. Trong một năm bầu cử sôi động, họ đã thể hiện sự bất mãn với các chính quyền đương nhiệm từ Ấn Độ đến Nam Phi, châu Âu và Mỹ. Nguyên nhân đến từ thực tế kinh tế mà họ đang phải đối mặt: Cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt khốc liệt do giá cả tích lũy sau đại dịch.
Hàng loạt rủi ro chờ đợi
Đối với nhiều người, tình hình có thể khó khăn hơn trong năm 2025. Nếu nhiệm kỳ tổng thống của Donald Trump áp dụng chính sách thuế nhập khẩu mới của Mỹ dẫn đến chiến tranh thương mại, điều này có thể kích hoạt một đợt lạm phát mới, suy giảm kinh tế toàn cầu hoặc cả hai. Tỷ lệ thất nghiệp, dù đang ở mức thấp kỷ lục, có nguy cơ tăng cao.
Ở diễn biến khác, các cuộc xung đột ở Ukraine và Trung Đông, bế tắc chính trị ở Đức và Pháp, cùng những câu hỏi về nền kinh tế Trung Quốc càng làm bức tranh thêm u ám. Trong khi đó, chi phí thiệt hại do biến đổi khí hậu đang trở thành mối quan ngại ngày càng lớn đối với nhiều quốc gia.
Theo Ngân hàng Thế giới (WB), các quốc gia nghèo đang trải qua tình trạng kinh tế tồi tệ nhất trong hai thập kỷ qua, sau khi bỏ lỡ cơ hội phục hồi hậu đại dịch. Họ không muốn có những cản trở mới, như điều kiện thương mại hoặc tài chính suy yếu.
Tại các nền kinh tế phát triển, chính phủ cần tìm cách xoa dịu tâm lý lo ngại của nhiều cử tri về sự suy giảm sức mua, mức sống và triển vọng tương lai. Nếu không làm được điều này, các đảng cực đoan có thể trỗi dậy, dẫn đến tình trạng quốc hội phân tán và bế tắc.
Sau COVID-19, các ngân sách quốc gia vốn đã căng thẳng nay còn phải đối mặt với những ưu tiên chi tiêu mới, từ ứng phó với biến đổi khí hậu đến tăng cường quân sự và chăm sóc dân số già. Chỉ những nền kinh tế lành mạnh mới có thể tạo ra nguồn thu cần thiết cho những khoản chi này.
Theo Reuters, nếu các Chính phủ tiếp tục theo đuổi chính sách chồng chất nợ nần như nhiều năm qua, họ sẽ đối mặt với nguy cơ khủng hoảng tài chính, sớm hay muộn.
Năm 2025 sẽ ra sao?
Như Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) Christine Lagarde đã nói trong cuộc họp báo sau cuộc họp cuối năm rằng năm 2025 sẽ có rất nhiều sự không chắc chắn.
Vẫn chưa ai có thể dự đoán liệu Trump có thực sự áp thuế 10-20% lên tất cả hàng nhập khẩu và tăng lên 60% đối với hàng hóa Trung Quốc, hay những đe dọa này chỉ là nước cờ mở đầu trong đàm phán. Nếu chính sách này được thực thi, tác động sẽ phụ thuộc vào các ngành chịu ảnh hưởng chính và phản ứng đáp trả từ các đối tác thương mại.
Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, đang chịu áp lực ngày càng tăng để bắt đầu một quá trình chuyển đổi sâu rộng khi động lực tăng trưởng gần đây đang cạn kiệt. Các nhà kinh tế cho rằng quốc gia này cần giảm bớt sự phụ thuộc vào sản xuất và tăng cường phân phối thu nhập cho người dân có thu nhập thấp.
Liệu châu Âu, với nền kinh tế đã tụt hậu so với Mỹ kể từ đại dịch, có thể giải quyết được các vấn đề cốt lõi - từ thiếu đầu tư đến thiếu hụt kỹ năng? Trước hết, họ cần tháo gỡ bế tắc chính trị tại hai nền kinh tế lớn nhất khu vực đồng Euro là Đức và Pháp.
Đối với nhiều nền kinh tế khác, viễn cảnh đồng USD mạnh lên - nếu chính sách của Trump gây ra lạm phát và làm chậm tốc độ cắt giảm lãi suất của Fed - là một tin xấu. Điều này sẽ thu hút dòng vốn đầu tư ra khỏi các nước này và khiến gánh nặng nợ bằng đô la trở nên đắt đỏ hơn.
Thêm vào đó là tác động khó lường từ các cuộc xung đột tại Ukraine và Trung Đông - cả hai đều có thể ảnh hưởng đến chi phí năng lượng, vốn là động lực cho nền kinh tế toàn cầu.
Hiện tại, các nhà hoạch định chính sách và thị trường tài chính đang kỳ vọng nền kinh tế toàn cầu có thể vượt qua những thách thức này, và các ngân hàng trung ương sẽ hoàn thành việc đưa lãi suất trở lại mức bình thường.
"Hãy chuẩn bị cho giai đoạn không chắc chắn", Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cảnh báo trong Triển vọng Kinh tế Thế giới mới nhất.
Vũ Hạo (Theo Reuters)
