Doanh nghiệp Trung Quốc đua nhau "đổ bộ" Việt Nam trước thềm Trump 2.0
Dòng vốn từ Trung Quốc vẫn đang chảy mạnh vào Việt Nam, bất chấp viễn cảnh Donald Trump có thể quay trở lại Nhà Trắng.
Những con tàu chở hàng vẫn ngược xuôi trên sông Sài Gòn đến tận đêm khuya, vận chuyển nguyên vật liệu đến các trung tâm sản xuất gần TP.HCM - trung tâm tài chính của Việt Nam.
Những tàu container lướt qua các khu chung cư mới xây và những quán bar ven sông, nơi tập trung đông đảo các chuyên gia nghiên cứu thị trường, tư vấn viên và luật sư doanh nghiệp đang bàn tán sôi nổi về số lượng nhà sản xuất nước ngoài ngày càng tăng tại Việt Nam. Trên bầu trời, từng chuyến bay liên tục hạ cánh xuống sân bay đông đúc của thành phố trong một đêm thứ Sáu bình thường.
Phần lớn hoạt động đó phục vụ các nhà sản xuất Trung Quốc đang tìm cách thiết lập hoặc mở rộng cơ sở tại Việt Nam. Số lượng công ty Trung Quốc đã bùng nổ kể từ năm 2018, khi Donald Trump lần đầu tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.
"Việt Nam vẫn đang được hưởng lợi từ Trump 1.0, nhưng chúng tôi không biết được đến khi nào", Winnie Lam, Chuyên gia tư vấn kinh doanh tại TP.HCM nói.
Trump sẽ trở lại Nhà Trắng vào tháng 1/2025 với cam kết áp thuế ít nhất 60% lên hàng nhập khẩu Trung Quốc. Ngày 25/11, ông tuyên bố sẽ thêm thuế 10% lên tất cả hàng nhập khẩu Trung Quốc - bên cạnh các mức thuế hiện có - ngay trong ngày đầu tiên nhậm chức.
Jack Nguyen, CEO của công ty dịch vụ chuyên nghiệp InCorp, cho biết ông giúp một đến hai công ty Trung Quốc thiết lập cơ sở tại Việt Nam mỗi tuần. "Họ cần phải rời đi - ở Trung Quốc đang có những vấn đề kinh tế. Tôi không thấy lý do gì xu hướng này sẽ không tiếp tục trong vài năm tới", ông cho biết.
Trung Quốc đứng đầu về dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào các dự án mới tại Việt Nam trong 7 tháng đầu năm nay, đóng góp 29.7% tổng số vốn, theo công ty Dezan Shira & Associates.
Phát ngôn viên Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết trong cùng kỳ, các nhà đầu tư trực tiếp từ Trung Quốc đã đổ 1.97 tỷ USD vào Việt Nam, "duy trì tốc độ tăng trưởng khá nhanh".
Alex Muscatelli, Giám đốc kinh tế của Fitch Ratings cho biết tỷ trọng hàng hóa Trung Quốc trong tổng nhập khẩu của Mỹ đạt đỉnh 20% vào năm 2018 trước khi giảm xuống 14% năm ngoái. Trong khi đó, tỷ trọng của Việt Nam đã tăng gần gấp đôi trong cùng thời kỳ, lên 3.7%.
|
Xuất khẩu của Trung Quốc và các nước khác tới Mỹ
 |
Một trong những người lạc quan nhất tại TP.HCM là Ding Wei, Chủ tịch chi nhánh Hiệp hội Doanh nghiệp Trung Quốc tại đây.
Ding Wei cho biết nền kinh tế Việt Nam đang trên đà đi lên, Chính phủ tiếp tục ban hành các chính sách ủng hộ nhà sản xuất và vị trí địa lý dọc biên giới Trung Quốc giúp hàng hóa dễ dàng vận chuyển bằng đường bộ hoặc đường biển. Ông nói thêm rằng lao động giá rẻ dồi dào, trong khi cơ sở hạ tầng vượt trội so với các trung tâm sản xuất mới nổi khác ở châu Á.
Ông cho biết thêm, danh sách các hiệp định thương mại tự do ngày càng mở rộng của Việt Nam giúp xuất khẩu cạnh tranh hơn. Danh sách này bao gồm 17 thỏa thuận với 50 quốc gia, trong đó có Hiệp định Thương mại Song phương Mỹ-Việt, quy định thuế suất cho hầu hết hàng xuất khẩu Việt Nam sang Mỹ ở mức 15% hoặc thấp hơn.
* "Made in Vietnam" sẽ thay thế "Made in China" dưới thời Trump 2.0?
Ding Wei - cũng là Tổng giám đốc công ty sản xuất điện tử tiêu dùng TCL Smart Device (Việt Nam), trực thuộc Tập đoàn Công nghệ TCL của Trung Quốc - cho biết việc Việt Nam không có chiến tranh thương mại với Mỹ đặc biệt được các doanh nghiệp Trung Quốc hoan nghênh.
Điều đó có nghĩa là miễn là họ tuân thủ tỷ lệ nội địa hóa hợp pháp 30% đối với một mặt hàng sản xuất, họ vẫn có thể thực hiện một số công đoạn chuẩn bị ở Trung Quốc và sau đó vận chuyển sang Mỹ mà không phải chịu thuế mà Mỹ áp lên hàng Trung Quốc.
Tại văn phòng TCL, chiếm một tầng trong một trong nhiều tòa nhà văn phòng mới của TP.HCM, Ding Wei cho biết động lực phát triển của Việt Nam đã "thực sự mạnh mẽ" trong thập kỷ qua.
"Đây là một trong những yếu tố thu hút nhất đối với các nhà đầu tư Trung Quốc", ông nói, đồng thời kỳ vọng những lợi thế của Việt Nam sẽ còn cải thiện trong ít nhất 5 năm tới.
TCL đã vận hành một nhà máy dọc sông Sài Gòn tại tỉnh Bình Dương từ năm 2019. Nhà máy này sẽ sản xuất hơn 6 triệu tivi trong năm nay và có khả năng tăng sản lượng hàng năm lên 8 triệu chiếc.
Theo Vietnam News, Trung Quốc đứng đầu danh sách nhà đầu tư tại Bình Dương năm 2022 với hơn 10 tỷ USD đầu tư vào tỉnh này tính đến thời điểm đó qua 1,561 dự án.
Ông cho biết trong 5 năm qua, các nhà đầu tư Trung Quốc đã chuyển từ sản xuất hàng hóa có giá trị gia tăng thấp như may mặc sang điện tử tiêu dùng và thiết bị năng lượng mặt trời, gió.
Ông nói chính quyền mới của Trump có khả năng sẽ tăng thuế "dần dần" đối với Trung Quốc và có thể gây áp lực buộc Việt Nam tăng tỷ lệ nội địa hóa xuất xứ lên 35 hoặc 40%.
Jack Nguyen cho biết ông kỳ vọng dòng vốn đầu tư từ Trung Quốc vào Việt Nam sẽ "được đẩy nhanh" khi Trump trở lại nhiệm sở, với một số công ty đã nói với InCorp rằng "chúng tôi phải rời đi".
Tuy nhiên, một số nhà quan sát thị trường tại Việt Nam cho rằng Trump cũng có thể nhắm vào Việt Nam từ năm tới, vì vai trò "cầu nối" lách thuế cho hàng Trung Quốc, hoặc vì thặng dư thương mại hơn 100 tỷ USD với Mỹ.
"Một số khách hàng không quan tâm liệu hoạt động tại Việt Nam của họ có sinh lời hay không miễn là rủi ro được phân tán", Winnie Lam, Hiệp hội Doanh nghiệp Hồng Kông tại Việt Nam cho biết.
Khi còn là Thượng nghị sĩ Mỹ, Phó Tổng thống đắc cử J.D. Vance đã đồng ký một lá thư gửi Bộ trưởng Thương mại Mỹ năm ngoái cảnh báo rằng Việt Nam "chủ động hợp tác với Trung Quốc và là một trong những nguồn lớn nhất về hàng hóa Trung Quốc chuyển tải".
Frederick Burke, Cố vấn cấp cao tại công ty luật Baker McKenzie có trụ sở tại TP.HCM cho biết Vance "dường như là người theo dõi vấn đề lách thuế thương mại".
Nhưng Lam nói rằng bất kỳ mức thuế cụ thể nào đối với Việt Nam sẽ "có tác động tiêu cực đến nền kinh tế Mỹ" bằng cách đẩy công việc nhà máy về các nhà máy Mỹ nơi chi phí sản xuất cao hơn.
"Bạn có thể đối phó với các công đoàn Mỹ ở mức 32 USD/giờ không?" bà hỏi trong giờ nghỉ giữa khối lượng công việc ngày càng tăng giúp các công ty nước ngoài phát triển các kịch bản cho Việt Nam sau chiến thắng của Trump trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ ngày 5/11.
Lam cho biết không chỉ doanh nghiệp Trung Quốc, các công ty nước ngoài đang đặt nhà máy tại Trung Quốc cũng đang gia tăng đầu tư vào Việt Nam để tránh nguy cơ bị áp thuế, và xu hướng này có thể tiếp tục trong thời gian tới.
Các phái đoàn doanh nghiệp Canada đã thăm Việt Nam kể từ đầu năm ngoái đã mang theo hàng trăm người để giúp các nhà đầu tư "chốt thỏa thuận", Lam nói.
Bà cho biết một số khách hàng doanh nghiệp xa hơn đã nói với các nhà thầu nhà máy ở Trung Quốc rằng nếu họ "muốn tiếp tục làm việc cho chúng tôi" thì phải đáp ứng thời hạn mở nhà máy bên ngoài Trung Quốc.
"Một số khách hàng không quan tâm liệu hoạt động tại Việt Nam của họ có sinh lời hay không miễn là rủi ro được phân tán", Lam nói.
Vũ Hạo (Theo SCMP)
