Cần Thơ: Nhiều giải pháp tăng thu ngân sách giai đoạn 2024 – 2025
Ngày 4/12/2020, HĐND thành phố Cần Thơ ban hành Nghị quyết số 34/NQ-HĐND về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2025 đưa ra chỉ tiêu “Phấn đấu tổng thu Ngân sách Nhà nước (NSNN) hàng năm đạt và vượt chỉ tiêu dự toán Trung ương giao. Tỷ lệ thu ngân sách/GRDP bình quân khoảng 12 - 14%/năm”. Đồng thời, Nghị quyết số 35 /NQ-HĐND của HĐND thành phố về Kế hoạch tài chính 05 năm giai đoạn 2021 - 2025, đề ra mục tiêu “Phấn đấu tổng thu NSNN cả giai đoạn 2021 - 2025 khoảng 68,600 tỷ đồng, tăng khoảng 1.24 lần so với ước thực hiện giai đoạn 2016 - 2020; trong đó thu nội địa là 64,961 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng khoảng 95.02% tổng thu NSNN trên địa bàn”.
Thu NSNN còn gặp nhiều khó khăn
Trong giai đoạn 2020 - 2023, thành phố tiếp tục thực hiện tốt nhiệm vụ thu NSNN chi NSĐP, trong đó tập trung chỉ đạo triển khai đồng bộ, hiệu quả các giải pháp về điều hành NSNN , tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính; tổ chức thực hiện tốt Luật Ngân sách nhà nước, các Luật Thuế, Luật phí và lệ phí; triển khai thực hiện có hiệu quả chính sách thu phù hợp với sự phát triển của thành phố, tăng cường công tác quản lý thu, tích cực khai thác nguồn thu, triển khai quyết liệt các biện pháp chống thất thu ngân sách, giảm mạnh nợ đọng thuế, huy động kịp thời các khoản thu vào NSNN theo quy định, phấn đấu hoàn thành vượt dự toán hàng năm.
Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch COVID -19 đã ảnh hưởng rất nhiều đến nguồn thu cân đối NSĐP của thành phố. Thu ngân sách các năm qua không tăng mà có xu hướng giảm (theo số dự toán do Chính phủ và Bộ Tài chính giao), do hoạt động sản xuất kinh doanh phục hồi chậm, tỷ lệ doanh nghiệp rút khỏi thị trường nhiều, trong khi đó, tỷ lệ doanh nghiệp đăng ký mới chưa đủ bù đắp với số rút khỏi thị trường. Theo đó, thành phố từ địa phương có điều tiết ngân sách về Trung ương 9% từ năm 2021 trở về trước, giảm còn 2% năm 2022 và năm 2023 trở thành địa phương nhận trợ cấp cân đối ngân sách.
Cụ thể, kế hoạch thu nội địa giai đoạn 2021 - 2023 được giao tại Nghị quyết số 44/NQ-HĐND của HĐND thành phố sửa đổi Nghị quyết số 45/NQ-HĐND ngày 04/12/2020 là 32,462 tỷ đồng (năm 2021: 11,083 tỷ đồng, năm 2022: 10,617 tỷ đồng, năm 2023: 10,762 tỷ đồng). Theo đó, dự toán thu nội địa giai đoạn 2021 - 2023 được HĐND thành phố giao hàng năm là 32,462 tỷ đồng. Tuy nhiên, kết quả thực hiện giai đoạn 2021-2023 chỉ đạt 31,759 tỷ đồng (năm 2021: 9,647 tỷ đồng, năm 2022: 11,269 tỷ đồng, năm 2023: 10,843 tỷ đồng), đạt 98% so với kế hoạch (thấp hơn 703 tỷ đồng). Như vậy, nếu so sánh với mục tiêu của Nghị quyết 5 năm tổng thu ngân sách nhà nước cả giai đoạn 2021 - 2025 chỉ mới đạt khoảng 34,301/60,373 tỷ đồng, bằng 57%. Trong đó, thu nội địa là 31,759/58,094 tỷ đồng, bằng 55%.
Sở dĩ nguồn thu NSNN của thành phố giai đoạn 2020 – 2023 chưa đạt mục tiêu đề ra xuất phát từ một số nguyên nhân sau:
Thứ nhất, về năng lực sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp của thành phố, quy mô các doanh nghiệp chủ yếu là vừa và nhỏ (chiếm hơn 90%) nên năng lực sản xuất thấp dẫn đến số tiền nộp NSNN chưa cao.
Thứ hai, công tác thu hút đầu tư chưa đáp ứng yêu cầu. Trong giai đoạn 2021 - 2023 chỉ thu hút được 14 dự án đầu tư vào các khu công nghiệp với tổng vốn đầu tư đăng ký 203.21 triệu USD; thực hiện cấp mới 17 giấy chứng nhận đăng ký đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), với tổng vốn đầu tư đăng ký khoảng 1.55 tỷ USD và thực hiện chấm dứt hoạt động 15 dự án, tổng vốn đăng ký 16 triệu USD.
Thứ ba, về ý thức chấp hành pháp luật của một số ít người người nộp thuế chưa tốt. Có trường hợp còn chây ỳ, trốn tránh nghĩa vụ với NSNN… làm tăng số nợ thuế, giảm số thu NSNN.
Thứ tư, công tác quản lý của cơ quan Nhà nước. Các ứng dụng công nghệ thông tin tuy đã đáp ứng được yêu cầu quản lý và hỗ trợ cho cán bộ thuế trong việc phân tích hồ sơ kê khai thuế của các doanh nghiệp nhưng một số báo cáo, thống kê thuế chưa hoàn chỉnh, chưa tích hợp với các số liệu quản lý khác của các ngành nên còn hạn chế trong việc đánh giá rủi ro. Đồng thời, năng lực, kỹ năng quản lý thuế của một số cán bộ công chức ngành thuế còn hạn chế, chưa dành nhiều thời gian nghiên cứu sâu chế độ, chính sách liên quan đến lĩnh vực, nhiệm vụ được giao; số lượng công chức thuế so với biên chế hành chính được giao còn thiếu.
Nhiều giải pháp tăng nguồn thu ngân sách giai đoạn 2024 - 2025
Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố lần thứ XIV đã xác định thu NSNN là một trong 20 chỉ tiêu chủ yếu của nhiệm kỳ 2020 - 2025, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tài chính là giải pháp chủ yếu để tập trung thực hiện các khâu đột phá, tạo động lực phát triển kinh tế xã hội của thành phố. Đồng thời, thực hiện Nghị quyết số 44/NQ-HĐND ngày 8/12/2023 của HĐND thành phố về việc sửa đổi Nghị quyết số 35/NQ-HĐND ngày 4/12/2020 về Kế hoạch tài chính 05 năm giai đoạn 2021 - 2025, UBND thành phố đã chỉ đạo Sở Tài chính xây dựng mục tiêu, giải pháp cụ thể trong công tác điều hành nhiệm vụ tài chính ngân sách giai đoạn 2020-2025 và đẩy mạnh thu NSNN gắn với nuôi dưỡng, phát triển nguồn thu trên cơ sở phát huy hiệu quả sản xuất kinh doanh, tối đa hóa các nguồn thu hiện có và gia tăng nguồn thu tiềm năng, cụ thể:
Thứ nhất, tiếp tục triển khai đồng bộ các biện pháp quản lý thuế, phấn đấu hoàn thành vượt dự toán hàng năm gắn với hỗ trợ, tháo gỡ kịp thời khó khăn vướng mắc cho doanh nghiệp, người dân theo đúng chủ trương, chính sách của Nhà nước. Tích cực hỗ trợ người nộp thuế, tạo môi trường cho doanh nghiệp, người nộp thuế nhanh chóng khôi phục sản xuất kinh doanh, tạo tiền đề tăng thu cho NSNN . Tiếp tục triển khai hiệu quả công tác quản lý thuế đối với hoạt động thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số; hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản; thường xuyên rà soát, phân tích các nguồn thu mới phát sinh, có dư địa và tình hình sản xuất, kinh doanh của người nộp thuế, theo lĩnh vực, sắc thuế, doanh nghiệp trọng điểm để có chỉ đạo thu NSNN kịp thời... nhằm tạo nguồn thu ổn định và phát triển cho ngân sách thành phố.
Thứ hai, tăng cường kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện nghĩa vụ kê khai thuế của các tổ chức, cá nhân nhằm đạt mục tiêu tỷ lệ hồ sơ khai thuế đúng hạn 100%; xử lý kịp thời các trường hợp kê khai không đúng, không đủ số thuế phải nộp; thực hiện kiểm tra 100% trước khi hoàn thuế đối với các trường hợp có rủi ro cao trong quản lý thuế, hoàn thuế giá trị gia tăng.
Thứ ba, tích cực đôn đốc, xử lý nợ đọng thuế và các khoản thu NSNN ; giảm tối đa nợ đọng thuế. Xử lý nghiêm, kịp thời các trường hợp vi phạm pháp luật về quản lý, thu, chi ngân sách nhà nước, nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu các đơn vị, địa phương trong việc quản lý NSNN . Nhanh chóng rà soát, đôn đốc các đơn vị, địa phương thực hiện nộp ngân sách nhà nước theo kết luận, kiến nghị của Kiểm toán nhà nước, các Đoàn Thanh tra.
Thứ tư, nghiên cứu trình HĐND thành phố ban hành quy định mức thu phí, lệ phí theo cơ chế đặc thù Nghị quyết số 45/2022/QH15 của Quốc hội.
Thứ năm, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan thuế: thực hiện công khai, minh bạch trong quản lý thuế, tập trung đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính thuế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý thuế, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, triển khai rộng rãi kê khai, nộp thuế điện tử. Tăng cường kiểm tra, thanh tra thuế theo phương thức hậu kiểm, đẩy mạnh chống thất thu thuế, ngăn chặn các hành vi gian lận thương mại, chuyển giá, trốn thuế, quyết liệt, hiệu quả hơn. Kiên quyết phòng, chống tiêu cực, tham nhũng trong quản lý thuế. Tập trung tuyên truyền các nội dung thực hiện các Luật Thuế mới, để hạn chế vi phạm pháp luật thuế; từng bước nâng cao tính tự giác, tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp, người dân. Xử lý nghiêm, kịp thời các trường hợp vi phạm pháp luật về quản lý thu NSNN .
Thứ sáu, đẩy mạnh, nâng cao chất lượng công tác phân tích dự báo tình hình thu một cách chủ động và tích cực; thường xuyên theo dõi diễn biến tình hình thu, nắm chắc các nguồn thu và số lượng người nộp thuế trên địa bàn. Xác định cụ thể các nguồn thu còn tiềm năng, các lĩnh vực, loại thuế còn thất thu để kịp thời đề xuất các giải pháp quản lý hiệu quả.
Đinh Tấn Phong - Viện Kinh tế - Xã hội thành phố Cần Thơ
