Đề xuất ưu tiên đặt hàng trong nước để phát triển ngành đường sắt
Chiều 15/02, Quốc hội thảo luận về chủ trương đầu tư dự án xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, cùng với dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để phát triển mạng lưới đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM.
Ưu tiên doanh nghiệp trong nước
Các đại biểu cơ bản thống nhất với sự cần thiết của việc đầu tư tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, coi đây là dự án chiến lược quan trọng cần triển khai sớm. Tuyến đường này không chỉ đóng vai trò kết nối hành lang kinh tế quan trọng mà còn thúc đẩy vận tải hàng hóa và hành khách, tạo điều kiện liên thông với mạng lưới đường sắt quốc tế, đặc biệt là với Trung Quốc.
Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) nhấn mạnh, dự án có tiềm năng cao trong việc chuyển giao công nghệ, đặc biệt là nâng cao năng lực sản xuất đường sắt trong nước, từ xây dựng hạ tầng như cầu, hầm, đường ray đến chế tạo toa xe.
Theo đại biểu, thay vì nhập khẩu toàn bộ công nghệ, Chính phủ cần mạnh dạn đặt hàng các doanh nghiệp trong nước để phát triển ngành công nghiệp đường sắt. Ông nhấn mạnh rằng việc đầu tư trong nước có thể khiến chi phí ban đầu cao hơn, nhưng về lâu dài sẽ tạo động lực tăng trưởng kinh tế, giữ nguồn vốn trong nước và xây dựng nền tảng công nghiệp bền vững.
"Một khi Chính phủ đặt hàng doanh nghiệp, chúng ta chấp nhận ban đầu giá thành có thể cao hơn so với việc đi mua từ quốc tế. Nhưng khi đó, toàn bộ số tiền đầu tư đó sẽ trở thành tăng trưởng kinh tế trong nước và giúp tăng trưởng GDP. Nếu nhập công nghệ nước ngoài thì tiền đầu tư chảy ra ngoài và chúng ta không bao giờ có được ngành công nghiệp đường sắt", ông Cường bày tỏ quan điểm.
Bên cạnh đó, để đảm bảo tính bền vững, Chính phủ cần cam kết thị phần cho các doanh nghiệp nội địa. "Bởi vì, nếu không cam kết thị phần, xong tuyến này mà không đặt hàng tiếp tuyến khác thì các doanh nghiệp không thể đầu tư tiền lớn mua công nghệ", ông nói và lấy ví dụ từ ngành công nghiệp ô tô, khi thị phần nhỏ nhưng lại có quá nhiều doanh nghiệp tham gia, dẫn đến việc không ai đủ mạnh để đầu tư công nghệ mà chỉ lắp ráp linh kiện nhập khẩu. Ngành đường sắt không nên lặp lại bài học này.
Với những lĩnh vực chưa làm chủ như sản xuất đầu máy, hệ thống tín hiệu, ông đề xuất bắt buộc các nhà thầu quốc tế phải cam kết chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp Việt Nam.
Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) nêu ý kiến thảo luận
|
Cần phát triển đường sắt đô thị theo hướng mạng lưới
Liên quan đến Nghị quyết thí điểm về cơ chế đặc thù phát triển đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM, các đại biểu cho rằng cần có cách tiếp cận tổng thể theo hướng mạng lưới thay vì xây dựng từng tuyến riêng lẻ, tránh manh mún và kém hiệu quả.
Theo ông Cường, đường sắt đô thị cần phát triển theo mạng lưới, còn nếu xây dựng từng tuyến một thì không bao giờ phát huy tác dụng. Do đó, cần cơ chế mạnh để đầu tư tập trung trong thời gian ngắn.
Tại buổi thảo luận, đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (đoàn Bình Định) cho biết, do 3 tuyến đường sắt đô thị hiện nay ở TPHCM và Hà Nội có nhà ga chủ yếu ở các khu vực dân cư hiện hữu nên có thể cung chưa gặp đủ cầu, nhiều người đang sống gần ga có thể chưa có nhu cầu sử dụng đường sắt đô thị. Nhiều người có nhu cầu sử dụng đường sắt đô thị thì lại sống khá xa các nhà ga. Ông nhận định, để nâng cao hiệu quả sử dụng, cần có chính sách hỗ trợ tái định cư cho người dân sống xa nhà ga theo mô hình "nhà đổi nhà". Điều này giúp tăng lượng hành khách tiềm năng và khai thác tốt hơn hệ thống giao thông công cộng.
Ngoài ra, ông đề xuất việc kết nối giữa các tuyến đường sắt đô thị, ví dụ như áp dụng vé liên thông giữa tuyến Cát Linh - Hà Đông và Nhổn - Hà Nội, giúp người dân thuận tiện hơn trong việc di chuyển, từ đó tăng tỷ lệ sử dụng phương tiện công cộng.
"Chẳng hạn, đối với tuyến Cát Linh - Hà Đông và tuyến Nhổn - Hà Nội, chúng ta cần nghiên cứu hình thức bán vé chung cho cả 2 tuyến, khách mua vé một lần có thể đi bất kỳ ga nào của một tuyến đến bất kỳ ga nào của tuyến còn lại. Như vậy, có thể xem như 2 tuyến đã được kết nối sẽ tạo thuận lợi cho người dân, số người sử dụng sẽ tăng lên, nâng cao hiệu quả hoạt động của 2 tuyến metro trên và những tuyến sau này cũng có thể áp dụng tương tự để nâng cao hiệu quả hoạt động mà khi chưa hoàn thành toàn bộ tuyến metro", đại biểu Cảnh góp ý.
Đại biểu Sùng A Lềnh (đoàn Lào Cai) cho rằng tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, góp phần giảm tải giao thông đường bộ, bảo vệ môi trường và nâng cao lợi thế cạnh tranh.
Ông đề nghị Quốc hội và Chính phủ xem xét bổ sung chính sách hỗ trợ tái định cư, đảm bảo đời sống của người dân bị ảnh hưởng bởi dự án. Đồng thời, ông cũng đề xuất cho phép UBND các tỉnh thực hiện công tác quy hoạch sớm hơn thời điểm luật mới có hiệu lực để đẩy nhanh tiến độ triển khai.
Tử Kính
